Điện tâm đồ (Tiếng Anh: Electrocardiogram) là đồ thị ghi những thay đổi của dòng điện trong tim. Quả tim co bóp theo nhịp được điều khiển của một hệ thống dẫn truyền trong cơ tim. Những dòng điện tuy rất nhỏ, khoảng 1 phần nghìn volt, nhưng có thể dò thấy được từ các cực điện đặt trên tay, chân và ngực bệnh nhân và chuyển đến máy ghi. Máy ghi điện khuếch đại lên và ghi lại trên điện tâm đồ. Điện tâm đồ được sử dụng trong y học để phát hiện các bệnh về tim như rối loạn nhịp tim, suy tim, nhồi máu cơ tim v.v…
1. Nguyên lý:
Tim người có 4 buồng để chứa và bơm máu. Hai phần nhỏ ở phía trên gọi là tâm nhĩ (vì trông giống lỗ tai). Hai phần dưới lớn hơn gọi là tâm thất. Máu theo tĩnh mạch từ cơ thể trở về tâm nhĩ phải, từ phổi trở về tâm nhĩ trái. Tâm nhĩ trái bóp bơm máu vào tâm thất trái, tâm nhĩ phải đưa máu vào tâm thất phải. Sau đó tâm thất phải bóp để bơm máu theo động mạch lên phổi và tâm thất trái bóp để bơm máu xuống cơ thể. Tim có khả năng hoạt động đều đặn và thứ tự như thế là nhờ một hệ thống các tế bào dẫn điện đặc biệt nằm trong cơ tim.
Trong tâm nhĩ bên phải có nút xoang nhĩ (sinoatrial node) gồm các tế bào có khả năng tự tạo xung điện (electric impulse). Xung điện này truyền ra các cơ chung quanh làm co bóp hai tâm nhĩ (tạo nên sóng P trên Điện Tâm đồ). Sau có dòng điện tiếp tục truyền theo 1 chuỗi tế bào đặc biệt tới nút nhĩ thất (atrioventricular node) nằm gần vách liên thất rồi theo chuỗi tế bào sợi Purkinje chạy dọc vách liên thất lan vào các cơ chung quanh (loạt sóng QRS) làm hai thất này co bóp. Sau đó xung điện giảm đi, tâm thất giãn ra (tạo nên sóng T).
Di chuyển dòng điện của tim. Từ hạch SA trong tâm nhĩ chuyền xuống hạch AV và lan vào tâm thất (x giây)
Điện tâm đồ của một chu chuyển bình thường. Sóng P thể hiện nhĩ thu (tâm nhĩ bóp), phức hợp QRST là tâm thất thu. Sau sóng T là tâm trương (tim nghỉ).
2. Ứng dụng trong y học:
Điện tâm đồ thường được sử dụng để phát hiện những bất thường của nhịp tim và tìm nguyên nhân của đau ngực. Đôi khi điện tâm đồ được thực hiện như một phần của xét nghiệm thường quy – ví dụ như xét nghiệm tiền phẫu.
Tín hiệu điện tâm đồ bình thường
Đo điện tâm đồ không gây đau đớn và vô hại. Máy điện tâm đồ ghi lại các xung điện phát ra từ cơ thể của bạn và không đưa bất kỳ dòng điện nào vào cơ thể bạn. Các điện cực trên các phần khác nhau của cơ thể phát hiện các xung điện phát ra từ các hướng khác nhau trong tim. Mỗi điện cực đều có các dạng sóng bình thường của nó. Những rối loạn của tim sẽ tạo ra các dạng sóng bất thường. Các bất thường của tim có thể được phát hiện gồm:
- Chẩn đoán nhồi máu cơ tim khi cơ tim bị thiếu máu và dưỡng khí, khả năng chuyển điện của cơ sẽ thay đổi. Sự thay đổi này có thể ghi nhận được trên điện tâm đồ.
- Chẩn đoán và theo dõi rối loạn nhịp tim nhịp tim đập do một hệ thống điện rất tinh vi điều hành. Khi có rối loạn trong các đường dẫn điện, hệ thống thay đổi làm loạn nhịp.
- Chẩn đoán các chứng tim lớn khi tim lớn vì cơ tim dày lên hay mỏng đi và dòng điện đi qua sẽ thay đổi theo.
- Chẩn đoán một số thay đổi sinh hóa máu vì điện tim là do sự di chuyển của các ion như natri, kali, calcium, v.v…. Khi có thay đổi lớn trong nồng độ các chất này, điện tâm đồ có khả năng thay đổi.
- Chẩn đoán một số ngộ độc thuốc Thuốc digoxin làm thay đổi đoạn ST của mọi cực. Thuốc chống trầm cảm 3 vòng làm dài đoạn QT.
Điện tâm đồ. Đoạn ST nâng lên trong phần II,III, AVF. Nhồi máu phần dưới cơ tim.
3. Điện tâm đồ được thực hiện như thế nào?
Cánh tay, chân và ngực của bạn sẽ được dán những điện cực nhỏ bằng kim loại. Dây điện sẽ kết nối các điện cực này với máy đo điện tim. Máy sẽ phát hiện và khuếch đại những xung điện xảy ra tại mỗi nhịp đập của tim và ghi chúng vào một tờ giấy hoặc máy tính. Nhịp của tim được ghi nhận từ các bộ điện cực khác nhau. Xét nghiệm này chỉ mất khoảng 5 phút để thực hiện.
4. Những hạn chế của điện tâm đồ:
Điện tâm đồ là một xét nghiệm đơn giản và có giá trị. Đôi khi nó có thể chẩn đoán chắc chắn một số bệnh của tim. Tuy nhiên, một kết quả đo điện tâm đồ bình thường không thể loại trừ những tình trạng bệnh tim nghiêm trọng. Ví dụ, bạn có một nhịp tim bất thường xuất hiện và biến mất, kết quả ghi nhận lại có thể bình thường giữa các lần xuất hiện nhịp bất thường này. Ngoài ra, không phải tất cả các cơn đau tim đều có thể được phát hiện bằng kết quả đo điện tâm đồ. Một bệnh tim thường gặp như đau thắt ngực cũng không thể được phát hiện bằng điện tâm đồ thường quy.
Đo điện tâm đồ chuyên biệt đôi khi giúp khắc phục một số hạn chế của điện tâm đồ thường quy. Ví dụ:
- Điện tâm đồ gắng sức: Điện tân đồ này được thực hiện khi bạn đang gắng sức (chạy bộ trên thảm lăn hoặc đạp xe). Điều này giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng sự tắt nghẽn của động mạch vành gây ra bệnh đau thắt ngực.
- Điện tâm đồ lưu động: bạn sẽ mang một cái máy nhỏ, nó liên tục ghi lại nhịp tim của bạn. Phương pháp này sẽ ghi lại hoạt động điện tim của bạn khi bạn đang đi bộ (lưu động) và thực hiện các sinh hoạt bình thường hàng ngày. Nó nhằm mục đích phát hiện nhịp tim bất thường có thể xuất hiện rồi biến mất. Hoạt động điện thường được ghi nhận trong vòng từ 24-48 giờ.
Sức Khỏe Vàng